آیا من بیخوابی دارم؟
بیخوابی اختلالی است که میتواند به انحای مختلف در زندگی فرد تاثیرگذار باشد. شخص مبتلا به بیخوابی معمولا در به خواب فرو رفتن و در وضعیت خواب ماندن با مشکل روبروست یا اینکه خیلی زود از خواب بیدار میشود. اگر شما هم با وجود سپری کردن روزانه هفت تا نه ساعت در رختخواب، بیش از سه نوبت در هفته با این علایم دست و پنجه نرم کرده باشید، به احتمال زیاد مبتلا به بیخوابی هستید.
از جمله تاثیرات مخرب بیخوابی بر زندگی روزمره افراد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس ضعف
- شوریدگی
- عملکرد شغلی ضعیف
- ضعف حافظه
- از دست رفتن تمرکز
اختلال بیخوابی میتواند به شکل بیخوابی موقتی یا مزمن در افراد ظهور کند. بیخوابی موقتی از 1 شب تا چند هفته ادامه پیدا میکند. همانطور که گفته شد، اگر بیخوابی بیش از 3 روز در هفته ادامه پیدا کرده و بیش از 3 ماه ماندگاری داشته باشد، آن را میتوان به عنوان بیخوابی مزمن دسته بندی کرد.
انواع بیخوابی
بیخوابی به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم میشود
- بیخوابی اولیه: این نوع اختلال به این معناست که بیخوابی شما به دیگر عوامل و اختلالات مرتبط با سلامتی ارتباطی ندارد.
- بیخوابی ثانویه: این نوع اختلال به این معناست که شما به دلیل بیماری زمینه ای (مثل آسم، افسردگی، آرتروز، سرطان و…) نمیتوانید بخوابید.
دلایل بیخوابی
از دلایل بیخوابی اولیه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- استرس ناشی از رویدادهای بزرگ در زندگی مانند تغییر یا از دست رفتن شغل، مرگ نزدیکان، طلاق یا تغییر محیط زندگی
- عوامل محیطی مانند صدا، نور و یا دمای محیط
- تغییر در زمانبندی خواب در نتیجه سفر با هواپیما به مناطق زمانی متفاوت، تغییر شیف کاری، یا عادات نامناسب
از جمله دلایل بیخوابی ثانویه نیز میتوان موارد زیر را برشمرد:
- مسائل روحی روانی مانند افسردگی و یا اضطراب
- داروهای تجویز شده برای سرماخوردگی، آلرژیها، افسردگی، فشار خون بالا، و آسمپ
- درد یا ناراحتی شبانه
- استفاده از کافئین، تنباکو و یا الکل
- پرکاری تیروئید و دیگر مسائل مرتبط با غدد درون ریز
- دیگر اختلالات مربوط به خواب، مانند وقفه تنفسی در خواب و یا سندروم پای بیقرار
عوامل ریسک بیخوابی
بیخوابی در زنان بیش از مردان و در افراد مسن بیش از جوانان دیده میشود. در مطالعات به عمل آمده دیده شده است که جوانان و میانسالان در جمعیت سیاهپوست آمریکا نیز از ریسک بالاتری برخوردار هستند.
از دیگر عوامل ریسک بیخوابی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری بلندمدت
- مسائل مرتبط با سلامت روان
- کار در شیفت شب یا شیفهای چرخشی
علائم بیخوابی
از علائم بیخوابی میتوانه به موارد زیر اشاره کرد:
- خوابآلودگی در طول روز
- خستگی مفرط
- بیحوصلگی
- از دست رفتن تمرکز و ضعف حافظه
تشخیص اختلال بیخوابی
در صورت مراجعه، پزشک معاینه بدنی را انجام داده و سوالاتی در مورد سوابق بیماری و برنامه خواب شخص خواهد پرسید. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد تا برای یک تا دو هفته الگوی خواب و حس خود را در طول روز را یادداشت کند. همچنین پزشک ممکن است از همسر شخص در مورد کمیت و کیفیت خواب فرد نیز سوال بپرسد.
درمان بیخوابی
بیخوابی موقتی شاید نیاز به درمان نداشته باشد.
اگر خستگی مفرط قدرت انجام فعالیت های روزانه را از شما گرفته باشد، ممکن است پزشک برای مدت کوتاهی قرص خواب تجویز کند. این قرص ها میتوانند به سرعت عمل کرده و برای مدت کمی میتوانند شما را از شر خوابآلودگی روزانه خلاص کند. البته باید توجه داشت که مصرف سرخود قرص های خواب آور بدون تجویز پزشک ممکن است عوارض جانبی داشته و در طول زمان کارایی خود را از دست بدهند.
در مورد بیخوابی مزمن، شخص باید برای تغییر وضعیت و شرایط سلامت جسمانی و روانی خود تحت درمان قرار بگیرد. پزشک همچنین ممکن است درمان رفتاری را تجویز کند. این نوع درمان میتواند شخص را در ترک رفتاری که منجر به تشدید بیخوابی شده و به کار بردن رفتاری که به خواب بهتر میانجامد، یاری کند.
عوارض بیخوابی
جسم و ذهن ما برای بازسازی خود به خواب نیاز دارد. خواب همچنین در فرایند یادگیری و به حافظه سپاری نیز نقش مهمی ایفا میکند. اگر از بیخوابی رنج میبرید ممکن از موارد زیر شامل حال شما شود:
- ریسک بیشتر ابتلا به بیماری هایی مانند فشار خون بالا، چاقی مفرط، و افسردگی
- خطر بیشتر زمین خوردن برای خانمهای مسن
- عدم تمرکز
- اضطراب
- بدخلقی
- کندی زمان پاسخگویی که میتواند به تصادفات رانندگی بیانجامد
پیشگیری از بیخوابی
به گفته دکتر متیو واکر در مسترکلاس خواب بهتر عادات خواب خوب که همچنین میتوان از آن ها به عنوان بهداشت خواب یاد کرد میتواند شما را در برابر بیخوابی پیروز کند. از جمله این عادات میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- هر شب در زمانی مشخص آماده خواب شده و هر صبح نیز در زمانی مشخص بیدار شوید. سعی کنید در طول روز چرت نزنید تا منجر به بیخوابی در شب نشود.
- پیش از خواب از تلفن همراه یا تبلت استفاده نکنید، چرا که نوری که ساطع میکنند ممکن است خوابیدن را مشکل کند.
- در اواخر روز از کافئین، نیکوتین و الکل دوری کنید. کافئین و نیکوتین مواد محرک هستند و میتوانند جلوی به خواب رفتنتان را بگیرند. الکل نیز ممکن است باعث شود از خواب بپرید و بنابراین کیفیت خوابتان را پایین بیاورد.
- به شکل منظم ورزش کنید. سعی کنید نزدیک به زمان خوابتان ورزش نکنید چون به خواب فرو رفتن را دشوار میکند. متخصصان توصیه میکنند حداقل 3 تا 4 ساعت پیش از خواب ورزش کنید.
- در اواخر روز وعده غذایی سنگین نخورید. اما یک اسنک سبک پیش از خواب میتواند کمک کننده باشد.
- اتاق خواب خود را راحت کنید: تاریک، ساکت، نه خیلی گرم، نه خیلی خنک. اگر نور خوابیدن را برایتان دشوار میکند، از چشم بند استفاده کنید. برای کاهش صداهای محیط از گوشگیر استفاده کنید.
- برای ریلکس شدن پیش از خواب از یک روتین پیروی کنید، مثلا کتاب بخوانید، به موسیقی گوش دهید یا دوش بگیرید.
- از تخت خواب خود تنها برای خواب و همآغوشی استفاده کنید.
- اگر احساس میکنید که خوابتان نمی آید. بلند شوید و یک کار آرامش بخش انجام دهید. مثلا کتاب بخوانید تا احساس خواب آلودگی کنید.
- اگر نگرانی در مورد مسائل مختلف شما را بیدار نگه میدارد، قبل از خواب یک لیست برای کارهایی که باید انجام دهید بنویسید. این باعث میشود تا بتوانید نگرانی ها را در طول شب کنار بگذارید.
اگر علاقه مند هستید تا بیشتر در مورد راز و رمز خواب و دیگر حوزه های مرتبط با سلامت از جمله سلامت ذهن و جسم بدانید می توانید از دوره های آموزشی متنوع در سطح فضای مجازی استفاده کنید. یکی از منابع معتبر و قابل اعتنا برای آموختن موضوعات مختلف دوره های مسترکلاس می باشند. علاقه مندان می توانند با شرکت در این دوره ها از بهترین اساتید هر حوزه اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت کنند.
متاسفانه به دلیل سختی دسترسی به منابع آموزشی جهانی از جمله مشکلات پرداخت و عدم پشتیبانی از زبان فارسی در وبسایت های خارجی مانند مسترکلاس، کاربران ایرانی به راحتی نمی توانند به این دوره ها دسترسی داشته باشند. در همین راستا علاقه مندان به دوره های آموزشی مختلف می توانند به وبسایت آموزشی خبره شو مراجعه کرده و به سادگی و با هزینه ای به مراتب کمتر از کلاس های سطح اول جهانی با زیرنویس فارسی تخصصی بهره ببرند.